Tarihçe
Teutonia-İstanbul’daki Alman Kolonisi’nin ilk derneklerinden
19. yüzyılın ortalarından itibaren Osmanlı İmparatorluğu ile Alman devletleri arasındaki ilişkilerin yoğunluk kazanmasıyla birlikte çok sayıda Alman, İsviçreli ve Avusturyalı dönemin başkenti İstanbul’a geldi. Bağdat Demiryolu Projesi’nin hayata geçirilmesi, Alman mimari stilinde inşa edilen istasyon binaları, askeri işbirliği, Avusturya İmparatoru Franz Joseph’in, Alman İmparatoru II. Wilhelm’in İstanbul ziyaretleri, Orientbank’ın kuruluşu, Alman ticari faaliyetlerin artması, Alman şirketlerinin İstanbul’da temsilcilik açmaları, Almanca ana dilli zanaatkar, bilim insanı ve askeri danışmanın padişahın hizmetine girmesi, Osmanlı ile Alman devletleri arasında giderek gelişen iktisadi, siyasi ve kültürel işbirliğine işaret ediyorlardı.
Dernek Tarihinden Önemli Notlar:
- „Teutonia” Derneği İstanbul’da yaşayan ve ortak dili Almanca olan topluluğun sosyalleşme mekanı olarak kuruluyor. Dernek üyeleri, kendilerine yeni bir gelecek ve iş aramak için Osmanlı İmparatorluğu’na gelmiş esnaf ve zanaatkarlardan oluşuyor.
- Dernek üyeleri, Asmalımescit Sokağı yakınında “College Filippo” olarak bilinen binayı kiralayarak mekanı, içinde bir bowling salonu, bilardo masası ve sahne yer alacak şekilde düzenletir. 1873 yılında ise Galip Dede Caddesi veya eski adıyla Pera Caddesi’nde alınan bir arsaya (Teutonia’nın günümüzdeki yeri) yeni bir bina yaptırılır. Ancak bina 1895 yılında Pera’da çıkan yangında ağır hasar görür.
16/01/1897 Günümüzde halen kullanılan dernek binası hizmete girer. İçinde bir restaurant, kütüphane, bowling salonu, sahne, müzik ve yemek salonu, oyun, sigara ve okuma odalarının bulunduğu Teutonia Binası, İstanbul’da yaşayan ve ana dili Almanca olanların buluşma merkezi haline gelir. Teutonia zengin bir etkinlik programıyla altın çağını yaşar: Tiyatro gösterileri, sinema geceleri, koro çalışmaları, çeşitli konular hakkında sunumlar, balo ve diğer aktiviteler Birinci Dünya Savaşı sonlarına kadar devam eder. Ayrıca üye profili değişmeye başlayarak, çeşitli kurum temsilcileri, tüccar ve öğretmenler de Teutonia mensupları arasında yer alırlar.
- İşgal kuvvetlerinin İstanbul’a girmesiyle birlikte Almanlar sınır dışı edilerek, Teutonia’nın faaliyetlerine son verilir. İngilizler tarafından el konulan dernek binası, Alman devletinin temsilciliğini üstlenen İsveç makamlarına teslim edilir.
18/01/1924 Teutonia “Alman Kulübü” adı altında, törenle tekrar açılır. İstanbul’daki Alman kolonisi bu kez Türkiye Cumhuriyeti’nin farklı siyasi, hukuksal ve sosyoekonomik koşulları altında yeniden bir araya gelir.
- İstanbul’daki Alman zanaatkarlar derneği “Allemania”, Teutonia ile birleşir. Yurtdışında yaşayan Almanlar tarafından kurulmuş olan tüm dernekler, Almanya’da iktidara gelen Nasyonal Sosyalist Rejimin etkisi altına girer.
1944 II. Dünya Savaşı’nın son aylarında Türkiye ile Almanya arasındaki diplomatik ilişkilerin kesilmesiyle, Teutonia binasına el konur ve dernek binası İsviçre’lilere emanet edilir.
- Teutonia binası, Türk makamlarınca Alman Başkonsolosluğu’na resmi olarak iade edilir. Dernek hayatı, restaurant ve çeşitli etkinliklerle tekrar faaliyete geçirilir.
1960lar Dernek binasında yapılan tadilatın ardından, Alman Denizci Yurdu, Alman anaokulu ve ilkokulu ile Alman Goethe Enstitüsü Kütüphanesi Teutonia binasına yerleşir.
1970ler Teutonia binası artık Alman Lisesi ile İstanbul’daki diğer Alman kurumlarının tiyatro gösterileri, Noel kermesi, karnaval ve yeni yıl partileri v.b. etkinlikleri için kullanılmaktadır.
2013 sonrası Yenileme çalışmalarının başlamasıyla birlikte Teutonia binası, Orient Institut’a (İstanbul Şarkiyat Enstitüsü) kiralanır. Ayrıca Teutonia’nın sahip olduğu kitap, belge, müzik notası ve Schellac plaklarının profesyonel yöntemlerle arşivlenmesine başlanır.